30 pytań i odpowiedzi na temat napisów w kontekście nowelizacji ustawy o dostępności cyfrowej.
Q&A po webinarium Napisy dla niesłyszących w kontekście nowelizacji ustawy o dostępności cyfrowej.
- Czy napisy otwarte są niewidoczne dla oprogramowania czytającego np. NVDA?
Napisy otwarte są traktowane jako część grafiki przez oprogramowanie używane przez osoby niewidome. Dokładnie tak samo jak graficzne wizytówki i inne obrazy tekstu. Napisy zamknięte, tekstowe, np. w formacie SRT, są odczytywane przez oprogramowanie używane przez osoby niewidome. - Czy jeśli treść jest bardzo obfita i nie zmieści się tak, by był wystarczający czas na odczytywanie napisów, dopuszczalne jest skracanie tekstu?
Tak, zasady redagowania tekstu napisów określają wytyczne, np. stworzone przez Fundację Kultury Bez Barier. Badania pokazują, że zredagowanie tekstu i skrócenie go, ale nie uproszczenie napisów, jest akceptowalne przez odbiorców. Mówimy np. o usuwaniu powtórzeń czy tzw. "waty słownej". - Czy mając transmisję na żywo, która była transmitowana na Facebooku, musimy ten film zastąpić filmem z napisami, czy możemy w opisie filmu dodać link do filmu z napisami dla niesłyszących?
Obie formy mogą być akceptowanym rozwiązaniem. Kluczowe, aby odbiorca mógł w prosty sposób dotrzeć do filmu z napisami. Warto pamiętać, że do filmów na Facebooku można dodawać napisy post factum w formie pliku tekstowego. - Czy napisy na Zoomie są generowane automatycznie?
Zoom dodał taką opcję dla wybranych języków. Napisy automatyczne są stosowane, gdy nie ma możliwości realizacji napisów tworzonych profesjonalnie, i zapewniają częściową dostępność. Zgodnie z WCAG napisy na żywo muszą pozwalać na pełne zrozumienie treści. W większości przypadków napisy automatyczne nie spełniają tego kryterium. Podczas webinarów organizowanych przez Dostępni.eu napisy realizowane są metodą respeakingu z moderacją. - Czy w materiałach na wystawie, np. film z dialogami, mamy obowiązek zapewniać napisy?
Wystawa jest wydarzeniem. Wydarzenia nie są regulowane ustawą o dostępności cyfrowej. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, z jakiego programu finansowane są materiały przygotowywane do wystawy i czego wymaga grantodawca. - Liczby i daty należy pisać słownie czy można cyframi arabskimi?
Liczby od jednego do dziesięciu zapisujemy słownie, a większe liczby cyframi arabskimi. - Jeśli mamy film, relację z wydarzenia, w której jest tylko muzyka bez słów, jakie napisy powinienem dodać?
Warto dodać opis muzyki, np. (spokojna muzyka) albo (dynamiczna muzyka). Jeżeli znamy tytuł utworu, możemy go podać. - Do czego nowa wersja ustawy obliguje uczelnie publiczne w kwestii dostępności multimediów?
Dokładnie do tego samego, do czego wszystkie inne podmioty publiczne. Zmiana dotyczy wyłącznie kwestii dostępności nagrania z wydarzenia na żywo, które po transmisji pozostaje na www. Wydłuża nam czas na dodanie napisów do 14 dni, a jeśli czas jest niewystarczający, to do dwóch miesięcy. Uczelnie publiczne obowiązują dokładnie te same zasady, które obowiązują inne podmioty publiczne. Z wersji UDC z roku 2019 pozostają w mocy zarówno wymagania dotyczące zapewniania audiodeskrypcji, jak i napisów dla niesłyszących. Ani WCAG w obowiązującej wersji, ani UDC nie wymagają tłumaczenia na język migowy multimediów na stronach internetowych. Jedyny film w języku migowym, który umieszcza się na stronach www podmiotów publicznych, dotyczy zadań podmiotu i wynika z ustawy o zapewnianiu dostępności, a nie z UDC. Samo WCAG na żadnym poziomie nie reguluje tłumaczeń na język migowy w multimediach, ani na żywo, ani post factum. - Czy podcasty wymagają napisów dla niesłyszących?
Podcasty wymagają transkrypcji, a nie napisów. - Jeżeli podcast jest umieszczony na YouTubie w formacie mp4, tak że widać tylko czarne tło z tytułem, czy trzeba zapewniać napisy?Do filmów zapewniamy napisy zsynchronizowane z dźwiękiem. W tym wypadku jednak akceptowalnym rozwiązaniem będzie także transkrypcja, np. umieszczona pod filmem.
- Czy fundacja ma obowiązek dodawać napisy dla niesłyszących do swoich webinariów na żywo?
Zgodnie z UDC do webinariów na żywo nikt nie ma obowiązku dodawać napisów, chyba że taki obowiązek wynika z umowy. Jeżeli webinarium jest później umieszczane w Internecie, podmioty publiczne mają obowiązek dodawania napisów dla niesłyszących.
Fundacje, które działają na rzecz osób z niepełnosprawnością i seniorów, podlegają wymogom UDC. Dodatkowo na podstawie ustawy o zapewnianiu dostępności podmiot publiczny, który nas dotuje, może wymagać w umowie przestrzeganie przez fundację dostępności cyfrowej. - Jeżeli są dialogi trzech osób, to czy za każdym razem przy wypowiedziach należy napisać imię?
Nie, identyfikatorów osób nie piszemy za każdym razem. Pomijamy je wówczas, kiedy osoby mówiące dobrze widać na ekranie. - Czy można zapisać się na jakiś newsletter, aby być zawsze informowanym o kolejnych wydarzeniach?
Pracujemy nad newsletterem. Jeżeli ktoś jest w naszej bazie, dostanie przypomnienie o kolejnych nadchodzących wydarzeniach. - Czy napisy, które teraz widzimy w Zoom, to Palantype?
Nie, zespół Dostępni.eu pracuje metodą respeakingu z moderacją, a nie stenotypii. - Czy standard WCAG 2.1. definiuje optymalną liczbę znaków w wierszu napisów?
Nie, standard WCAG 2.1. w ogóle nie odnosi się do normy dotyczącej napisów. W Polsce możemy się odnieść np. do wytycznych KRRiT dla telewizji lub wytycznych stworzonych przez Fundację Kultury Bez Barier. - W jaki sposób ustawa o dostępności cyfrowej określa kryteria jakości napisów?
Nie określa kryteriów jakości napisów. UDC, tak jak WCAG, nie odnosi się do jakości napisów. Jakością napisów na świecie zajmują się takie organizacje, jak u nas Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, np. brytyjski Ofcom albo organizacje normalizacyjne. Tego typu kryteriów nie zapisuje się w ustawie - Czy istnieje zdefiniowany, obiektywny próg jakości, który napisy na żywo muszą osiągnąć?
Tak, na świecie istnieje. Poniżej 98% poprawności napisy na żywo nie mają prawa pojawić się w telewizji, bo są bezużyteczne. W uproszczeniu próg 98% oznacza, że na każde 100 wyrazów co najmniej 98 wyrazów musi być zapisanych poprawnie. To wynik badań i w efekcie wytycznej przyjętej m.in. w Wielkiej Brytanii. - Czy akty prawne określają dopuszczalne limity znaków?
Nie, nie określają tego akty prawne. Takie informacje wynikają z badań nad prędkością czytania napisów i są zapisane w wytycznych dotyczących tworzenia napisów. - Z jakich opracowań można się dowiedzieć, jak tworzyć napisy rozszerzone?
Napisy dla osób niesłyszących i słabosłyszących – zasady tworzenia, Izabela Künstler, Urszula Butkiewicz, Fundacja Kultury bez Barier, 2012, aktualizacja 2019
Stanowisko Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 26 stycznia 2016 r. w sprawie jakości i sposobu realizacji napisów dla niesłyszących w utworach audiowizualnych
Jak realizować napisy na żywo podczas wydarzeń. Wytyczne w zakresie organizacji wydarzeń z napisami na żywo. - Jeśli konferencja jest nagrywana na wideo, ale nie jest transmitowana na żywo, czy jest obowiązek publikowania w ogóle takiego filmu?
Nie ma obowiązku publikowania filmu z konferencji. To kwestia wyboru. Ale jeżeli już go opublikujemy na stronie internetowej, wówczas trzeba do niego dodać napisy dla niesłyszących. - Jeśli plik SRT przygotuję z kolorami, jako formą identyfikacji mówców, to na YouTubie i Facebooku te kolory się nie zaciągają?
Nie, nie zaciągają się. Format SRT załadowany do odtwarzaczy YouTube lub Facebook nie pozwala na skuteczne przeniesienie informacji o kolorach. - Czy użycie kolorów w napisach i zapis do SRT spowoduje, że napisy się rozjadą?
Nic się nie rozjedzie, ale kolory się nie wyświetlą. Napisy będą jednokolorowe, stracimy identyfikację mówców. - Co to są multimedia zmienne w czasie?
Media zmienne w czasie to wszystkie multimedia. To pojęcie z WCAG. - Na ile napisy różnią się od audiodeskrypcji?
Całkowicie. Odbiorcami audiodeskrypcji są osoby niewidome. AD to opis tego, co widać. Napisy to zapis tego, co słychać. - Czy Dostępni.eu organizują szkolenia?
Tak, oczywiście organizujemy szkolenia, m.in. z dostępności multimediów oraz zasad tworzenia napisów. Osoby zainteresowane ofertą szkoleń zapraszamy na naszą stronę internetową www.dostepni.eu oraz do kontaktu na wspolpraca@dostepni.eu. - W moim odczuciu długie wiersze źle się czyta, takie 40-znakowe są optymalne. Jak to powinno wyglądać?
Tak, do 40 znaków, a dokładnie 32-38 znaków mają wiersze napisów w telewizji, szczególnie w napisach post factum. W napisach na żywo limit znaków w wierszu nie jest priorytetem. Z badań wcale nie wynika, że wiersze mają być bardzo krótkie. Dłuższe wiersze pozwalają lepiej uchwycić kontekst. - Czy o konieczności dodania napisów do podcastu decyduje miejsce udostępnienia materiału, jeśli go opublikujemy na YouTubie?
Nie miejsce, a format materiału. To film, a nie nagranie dźwiękowe formalnie. MP4, a nie MP3. Do nagrań dźwiękowych robimy transkrypcję, do nagrań wideo robimy napisy. - Czy stosowanie podwójnej strzałki jest standardem? Czy można stosować myślniki w napisach?
Nie ma znaczenia, czy to będzie myślnik, czy podwójny ostry nawias (tzw. strzałka). To kwestia przyjętej konwencji. Strzałką (>>) oznaczamy zmianę mówcy w napisach na żywo. Nie stosujemy jej w napisach post factum. - Czy zamiast napisów można zastosować audiodeskrypcję?
Audiodeskrypcja nie jest alternatywą dla napisów, ponieważ ma inna grupę odbiorców. Z napisów korzystają osoby niesłyszące i słabosłyszące, a z AD osoby niewidome. AD jest obowiązkowa dla każdego wideo, w którym jest istotna wersja graficzna. Nowelizacja UDC nic nie zmieniła w kwestii AD. - Czy napisy do filmu powinny być dodawane jednocześnie z publikacją filmu?
Tak, jeśli jest to film, a nie zapis z transmisji na żywo. Tylko do transmisji na żywo, które są umieszczone w Internecie, odnoszą się wydłużone terminy 14 dni, maksymalnie dwóch miesięcy.
